D E   M O T O R F I E T S  G E S C H I E D E N I S
v a n ” O G A R ”.

Dit is de naam van een Tsjechiesche 250 cc 2-tact motorfiets die in 1934 voor het eerst werd geproduceerd door de firma Machek & Spol gevestigd te Praag.
De voorgeschiedenis begon in 1910, toen de Tsjech Jan Machek begon met zijn firma ” AUTFIT ” in fiets-accessoires voor de snel groeiende fietsmarkt. Na de 1e Wereld Oorlog (1914-1918) kwamen er zeer veel Auto & Motor fabrikanten bij om aan de grote behoefte van vervoermiddelen te voldoen.
De firma van Jan Machek, die zich inmiddels gesetteld had, volgde deze vraag in de markt en vervolgde de produktie van artikelen, waar ze veel ervaring in had. Tevens werd een nieuwe produktielijn opgezet om verf en vernis te leveren voor spuitwerk van plaatwerk tbv. auto’s en motoren. Binnen zeer korte tijd werd zijn firma nr.1 in CZ voor het leveren van deze verf en vernis. Door het gehele land werden dealers aangesteld in de grote steden om de verkoop te bevorderen. Het was dus in principe niet toevallig dat de firma Machek & Spol in de lente van 1934 met een zelf ontworpen motorfiets kwam die de naam ” OGAR ” ging dragen !  Deze naam is niet voor niets gekozen en betekent in het Engels ” A Great Guy ” of  ” A Really Tough Lad ” , vrij vertaald dus ” Een grote kerel” of ” Een Toffe Gozer ” , maar andere vertaling is ook mogelijk. Onze Nederlandse taal is wat uitgebreider ten opzichte van dit soort namen.
Dus niet zoals reeds eerder werd geschreven in Jawa / Cz Clubblad nr.1 van 2003 op pag. 9 dat ” Ogar ” vertaald,  ” Windhond ” zou betekenen !  Deze vergissing is waarschijnlijk ontstaan door het Poolse woord Ogar, hetgeen jachthond of bloedhond betekent. Ogar is ook een bekend hondenras in Polen, evenals een bepaald type vliegtuig. Ook vanuit het Duits vertaald, is de betekenis van ” Ogar ” ,jachthond en bloedhond!
De Tsjechiesche betekenis van het woord ” OGAR ” is echter ” De Jongen ”  en is afkomstig uit het Oostenlijk deel van Tsjechiesch Moravie ” Walachei ” , verder wordt dit woord in Tsjechie voor diverse aanduidingen met verschillende betekenissen gebruikt. De tsjechiese bronnen, Hr.Jiri Horice en Hr. Libor Filak, zijn zeer recentelijk verzocht om informatie en beide heren geven dezelfde vertaling en afkomst aan. De Hr.Jiri Horice spreekt zelfs van ” De Jonge Knaap ”. De Firma Machek & Spol ging in 1934 de zware concurrentie aan met de 175 cc JAWA. Weliswaar was de ” OGAR ” toendertijd 900 Tjechiese Kronen duurder dan de Jawa, maar de mensen besloten toch dat kleine beetje extra te betalen voor een grotere en zwaardere motorfiets, die veel meer presteerde. De prijs van een 175 cc Jawa was toen 4450 kronen en de ”OGAR” voor 5350 kronen. De werkelijke waarden van toen is qua koers niet bekend, maar met de huidige koers, was de prijs van de Jawa toen ongeveer 130/135,-. euro en de ”Ogar ” tussen de 155,- en 160,-. euro.

In 1935 werd wederom een nieuw model als ”Ogar 4” op de markt gebracht met een 4-versnellingsbak. Het vorige model had een 2-versnellingsbak en heette nu ”Standaard”.
In 1939 introduceerde  OGAR een andere 250 cc machine onder de naam ” Elan” met een 3-versnellingsbak en vele andere wijzigingen. Eveneens werd een 125 cc op de markt gebracht.
In 1940, bij aanvang van de 2e Wereld Oorlog, stortte de produktie ineen. Half 1945 werd een herstart gemaakt met de produktie van Ogar motoren met een 4- versnellingsbak en div. technische wijzigingen. Dit nieuwe model had een cruise-snelheid van 100 km./p.u. en was zeer zuinig met brandstof.
In 1946 werd door Ogar op de Parijse Motor Show  een nieuwe 350 cc 1-cylinder OHC motor fiets gepresenteerd, ontworpen door Vincenc Sklenar. De motor was uitgerust met vooruitstrevende voor en achter telescoopvering, topsnelheid 120 km.p.u. en meer dan 25 % minder brandstof verbruik dan de 250 cc. Van deze 350 cc werden alleen prototypes gemaakt.
In 1947 werd de Ogar-Fabriek door de communisten gedwongen genationaliseerd en ingelijfd bij de Jawa-Fabriek, die hetzelfde lot al had ondergaan. De naam ” OGAR ” bleef geregistreerd als handelsnaam. Vanaf 1947/1948 werd nu dus een nieuwe 2-tact machine geproduceerd met de naam ” OGAR ” op de tank als type 12 met een grijze kleur. Na 1 jaar verdween deze kleur en werd het Jawa-Rood gebruikt voor dit type, welk werd geproduceerd t/m 1951, waarna een gemoderniseerde versie als type 18 op de markt verscheen tot 1957. De opvolger hiervan is het type 354. Na de eerste jaren verdween ook de naam ” Ogar ” van de tank en stond er Jawa. Vanaf 1954 t/m 1957 is er samengewerkt met CZ en stond in het rondje van het logo op de tank “CZ”

Regelmatig hoor je in Nederland, diverse ingewijden/liefhebbers en technici welke met het virus Jawa / Cz zijn besmet, spreken over een Jawa Perak 350 cc. Helaas is dit ook zo’ n hardnekkig misverstand. Een 350 cc Perak bestaat niet, uitsluitend een 250 cc Perak. Vanaf 1947 werd het 350 cc ” Ogar ”  motorblok als type 12 in hetzelfde frame als de Perak gebouwd. Ziedaar het ontstaan van het misverstand ! Dit type 12 had in het tank-logo ook de naam ” OGAR ” staan, dus duidelijk door de Jawa-Fabriek aangegeven welk type het betrof !!!!!!  Reeds vele malen vermeld in diverse publikaties, dat ” PERAK ”  de betekenis heeft van de ” Verende ” en ontstond uit het feit dat de vooroorlogse Jawa en Cz motoren geen plunjervering hadden !  Toch schijnen er nog veel mensen deze betekenis niet te kennen. Zowel voor Jawa als voor CZ types werd de naam ”Perak” eerder gebruikt, reeds voor de oorlog werd deze naam gebruikt. Zie Tjechiese Motorboeken.       Rob Tuytjens †

The Ogar Story.     (Bron; site van MZ-B uit Berlijn)
As the Jawa/CZ Owners Club our main interests are with these particular Czech manufactured motorcycles. In truth the Club’s constitution encompasses any Czech manufactured motorcycle, and just like Britain during the early part of the 20th Century, Czechoslovakia had a strong manufacturing base, from which over 100 different motorcycle manufacturers were eventually to evolve. Like the British motorcycle industry, most were small producers who’s time in the market was short, but one manufacturer who was successful was the OGAR company.
The OGAR story starts with a man by the name of Jan Machek who formed a company in 1910 called Autfit to provide bicycle accessories to the then rapidly expanding cycle market. At the end of Word War 1 and with the emergence of the Czechoslovakian state there was a huge increase in the number of new companies being started to provide cars and motorcycles to a vehicle hungry market, Machek’s company already being well established continued on with the business it understood best.
Being a supplier also of parts to these other manufacturers, his only real diversion away from accessories was the setting up of a new production facility to manufacture and supply paints and varnishes for vehicle body work. In no time at all owing to the quality of these paint products his company became the number one supplier within the country and also operating a network of retail shops throughout the main cities within the country.
The company continued to prosper with the business it new best, and it was in fact not until the spring of 1934 that a single cylinder 250cc two-stroke motorcycle bearing the name OGAR was unveiled. The word OGAR seems to emanate from the Eastern Moravian part of the country and does I believe mean “A Great Guy”, or “A Really Tough Lad”.
1934 however was a time during the ‘Great Depression’, and so many people who traditionally would have looked at buying a motor car, looked at motorcycles instead as a cheaper form of transport. At that time the most popular individual machine was the 175cc Jawa which then was the only real competition to the larger more expensive 350 and 500 machines which tended to dominate the market. It was into this market that the OGAR was targeted.
The OGAR initially sold for 5350 Kcs and was in fact the first quantity produced 250cc type within the country. Having a larger engine than the Jawa it offered more performance and was priced only 900 Kcs more the Jawa. Many people decided that the small extra to pay for the extra performance was well worth it.
The two main reason why OGAR could bring a completely new machine to the market at such a competitive initial price, was due to the fact that Autfit has a small factory in the Strasnice suburb of Prague that was already heavily tooled up for other products which it was able to use together with a host of novel design features which lowered costs without sacrificing its utility value. It had a two-speed gearbox set into the crankcase in unit-construction, which was lubricated by the same two-stroke mixture of petrol and oil as the engine. It had constant mesh gearing with what is called a sliding claw coupling. It had a four plate clutch mounted on the engines output shaft, which gave it a curious starting method.
Due to great competition success, in 1935 a new ‘OGAR 4’ model was introduced, this time as its name suggests with a four speed gearbox. The two-speed version continued as a ‘Standard’ model but the “4” had a power output up from 6 HP to 7.5 HP at 4,000 rpm.
By 1935 however both Jawa and CZ had responded to the threat and had themselves introduced three different 250cc types. This displacement was within a very short period to become the size that seemed to best suit the market, and so Jawa, CZ and OGAR between them became the country’s three main motorcycle manufacturers. Of the three OGAR was by far the smallest but even so, a thousand machines a year rolled out from the factory. Not bad when you consider that the factory only employed 120 people, and still carried on with its original core business.
By 1939 OGAR introduced another 250cc model called the ‘Élan’ which had a three-speed gear box and many other detailed improvements. It also introduced a little 125cc model with a Sachs engine, but as the second World War approached, few people were in a mood to splash out money on a motorcycle, and sales slumped. With the start of war and the occupation of the country, motorcycle production ceased.
The OGAR design office like that at the Jawa works, spent the war years secretly preparing models for the postwar market while dealing with the tasks imposed on them by the occupation forces. So it was that by mid 1945 OGAR were ready to restart production with an improved “4”, where a new flat topped piston and more extensive channel polishing ensured superior scavenging and filling of the cylinder. This new model could cruise at 100 km/hr and be very economical with fuel.
1946 saw OGAR trundle out a real bombshell at the Paris Motor Show. A single cylinder 350cc OHC machine, actually designed by Vincenc Sklenar, a former member of the Jawa racing department. To many this machine seemed close to perfection; advanced telescopic springs both front and rear. A top speed of 120 km/hr, and using 25% less fuel that the “4” 250 model. Unfortunately as good as the machine looked, only prototypes were ever made, and by 1948 the OGAR works were nationalized by the then Communist Government, which effectively disbanded the marque. Parts of the organization were taken over by both Jawa and CZ and the main Autfit premises in Prague became the Jawa development center. OGAR as a trade name is still registered, and Jawa models occasionally still carry the OGAR tank badge.
Firma Machek & Spol., de 3e in grootte van de vooroorlogse Tjechoslowaakse motorproducenten, aanvang produktie in 1934. Later werd deze producent Ogar genoemd.
In de ruimte waar tegenwoordig JAWA’ s Onderzoek Centrum is gevestigd werden Ogar motoren met 198 cc en later een 250 cc gemaakt. Deze waren uitgevoerd met 2 of 4 versnellingen.
Ogars waren betrouwbaar en wonnen diverse wedstrijden, betrouwbaarheidsritten.
De fabriek produceerde ook racers met een 246 cc OHV 1-cylinder watergekoeld 2-tact motor en speedway machines met de 498 OHV 1-cylinder.

OGAR 250    1936, nog geen Jawa

Motortype	Eencilinder luchtgekoelde tweetactmotor
Cilinderinhoud	250cc
Comp. verhouding	6,25:1
Boring x slag	68x68mm
Max. vermogen	9,5 pk
Topsnelheid	105 km/u
El. installatie	6V 50/75W
Ontsteking	contactpunten
Versnellingen	4
Vering	voor; Hydr. telescoopvork  achter; geen
Remmen	trommels, achter 190mm
Bandenmaat	voor; 3.00×19  achter; 3.25×19 inch
Gewicht	95 kg
Prijs in NL	rond de f 3000,- in 2009 als Oldtimer

OGAR 350 OHC   constructeur, Ing. Sklenare

OGAR 350cc    1947-1948    Eigenaar; Henk Schuurman Geintroduceerd in 1947/48 werd ook de eerste serie 350’s, in het zelfde frame als de Jawa 250 Springer. In het begin werden de machines op de markt gebracht onder de naam Jawa-Ogar, geproduceerd bij Ogar, de derde grootste motorfiets producent in vooroorlogs Tsjecho-Slowakije. Bovendien was de fabriek in Praag Strasnice in 1948 overgenomen door Jawa. Jawa had Ogar ook geregistreerd als zijn handelsmerk. De Jawa-Ogar 350, later simpelweg Jawa, was een 2 takt, 2 cilinder, ontworpen op de zelfde manier als de 250 Springer, met vlakke zuigers en omkeerspoeling. Hun inhoud was 344 cc (58 x 65), vermogen 12 pk (8,8 kW) max. snelheid 110 km/u, benzineverbruik van 3,5 liter/100 km. In Nederland stonden de eerste Ogars al op kenteken in het jaar 1948. Dus niet een produktie vanaf 1949 zoals sommige bronnen beweren.OGAR MOTOREN (Firma Machek & spol)………Produktie van 1934 t/m 1947/48 De derde in grootte van de Voor oorlogse Tsjechoslowaakse motorproducenten.Tegenwoordig is daar JAWA’s Onderzoeks + Ontwikkelings Centrum gevestigd. Van 1945 t/m 1948 bouwde Ogar ook nog een 250 cc machine. 1e SERIE…….OGAR 198 cc 2e SERIE…….OGAR 246 cc Twee-takt 3e SERIE…….OGAR 246 cc Twee-Takt watergekoeld. 4e SERIE…….OGAR 498 cc OHV 1-Cylinder Speedway machine. Na 1945 werd OGAR (in 1948) verkocht aan JAWA. De OGAR-FABRIEK werd ondergebracht bij de JAWA Fabriek in PRAAG-STRASNICE. 1e SERIE…….OGAR 350 cc, Tweetakt in ’t frame v.d.Pérák 1948. Werd verkocht onder de naam JAWA-OGAR, grijze kleur. 2e SERIE…….OGAR 350 cc Twee-Takt werd verkocht onder de naam JAWA. Het motorblok was gebaseerd op het blok van de 250 cc. Vlakke Zuigers, omkeerspoeling, cylinderinhoud 344 cc. Boring/Slag 58×65 met 8.8 kW. Topsnelheid 110 km.p.u. Gem.Brandstof verbruik 1 : 28/  Tot 1950 werd TYPE 12 gelijk met Type 10 JAWA 250 cc Pérák (“verende”)geproduceerd. 3e SERIE…….JAWA 350 cc Twee-Takt TYPE 18, modifikatie van aantal kleine onderdelen, betere/meer koelende grotere ribben, drijfstangen + zuigers aangepast. Deze is geproduceerd tot ca. 1956/57 waarna het model werd opgevolgd door het type 354.

Motortype	Tweecilinder luchtgekoelde tweetactmotor
Cilinderinhoud	343,5cc
Comp. verhouding	6,5:1
Max. vermogen	12 pk bij 4250 tpm
Boring x slag	58x65mm
topsnelheid	110 km/u
El. installatie	6V/45W Bosch dynamo  accu 6v 14 Ah
Ontsteking	accu/bobine
Versnellingen	4
Vering	voor; hydr. telescoopvork  achter; 2 plunjers
Remmen	trommels 150x25mm, vanaf 1951, 160x25mm
Bandenmaat	voor; 3.00×19  achter; 3.25×19 inch
Gewicht	132 kg
Prijs in NL